کد مطلب:20533 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

هر چيزي كه بشكند بزرگي اش را از دست مي دهد اما دل كه مي شكند، به كمال مي رسد. اين دل چيست؟

واژه قلب در فيزيولوژي و در عرف عام يكي از اندام هاي بدنانسان به شمار مي رود. عضوي است كه در طرف چپ سينه قرار دارد و در فارسي به دل تعبير مي شود، ولي در علم اخلاق چنين مفهومي مورد نظر نيست.

در قرآن قلب و دل به معناي جسمي آن به كار نرفته است. صفاتي را قرآن به دل و قلب نسبت داده مانند: درك كردن، انديشيدن، ترس، حسرت، قساوت، غفلت ، گناه ، كذب ، نفاق، انكار ، ذكر ، انابه، ايمان و اطمينان ، خشوع، رحمت، رأفت، انس، و غيره كه مي توان نتيجه گرفت اصطلاح قلب در قرآن با قلب مادي كاملاً متفاوتاست. (1)

شايد بتوان ادعا كرد منظور از قلب همان روح و نفس انساني است كه مي تواند منشأ سقوط انسان و رذايل يا صفات عالي و ويژگي هاي انساني باشد.(2)

اين دل چون بشكند يعني احساس نياز كند، متوجه خدا مي شود و خود را نيازمند به عالم ملكوت و خداوندي كه همه چيز به قدرت و اراده است ، احساسي مي كند و اين موجب كمال انساني مي شود.

يكي از حكمت هاي وجودي سختي ها و مصيبت ها براي انسان، همين است. اين كه انسان به احساس نياز و ضعف خود آگاه شود و از غفلت و بي خبري بيرون آيد و از طغيان و سركشي و احساس بي نيازي دست بردارد.

اگر انساني، احساس بي نيازي كند، سركشي و طغيان مي كند. وجود سختي ها و مشكلات با اين نگاه، رحمت الهي است. به تعبير بزرگان سختي ها و بلاها شلاق تكامل است. البته همه اينها در صورتي است كه بتواند از اين ها در مسير كمال بهره گيرد، يعني بايد او را از غفلت بيرون آورد، متوجه ضعف و نيازش كند و دل بشكند و آن وقت متوجه خداوند بي نياز مطلق گردد كه بر آورندة نياز نيازمندان است، نه آنكه خود را تسليم سختي ها و مشكلات كند و به جاي آنكه دل بشكند ، خود را بشكند و بر زندگي اش نااميدي و دلهره و شكست سايه افكند. در اين حال نه تنها موجب كمال نمي شود، بلكه چه بسا شكست و ركود انسان را چند برابر مي كند.

پي نوشت ها :

1 - محمد تقي مصباح، اخلاق در قرآن ، ج1، ص 263.

2 - همان، ص 264.